Yaşlılarda zona Herpes zoster isimli virüsten kaynaklanan oldukça ağrılı döküntülere yol açan yaygın bir hastalıktır. Yaşlılarda daha sık görülme sebebi bağışıklık sistemi değişiklikleri yazısında da eğindiğimiz fizyolojik yaşlanma emareleridir. Sinir uçlarında latent olarak bulunan varicella zoster virüsü suçiçeği infeksiyonlarından sorumludur. Yaşla görülme olasılığı artar. Dermatomlar boyunca oluşan veziküller acıma şeklinde ağrı ile birliktedir.
Seyirleri sırasında veziküller kaybolsa bile postherpetik nevralji tarzı ağrı uzun seyirli ve ciddi olabilir. Ağrı yaşam kalitesini azaltarak etkili olur. 60 yaş ve üstü 38 546 erişkin olguda, randomize, çift kör plasebo kontrollü 3 yıllık izlem çalışması ile değerlendirilmiş. Herpes zoster aşısı paralı olarak yapılsa ve rutin aşılamada olmasa bile, hastalık gelişme oranlarını %50 oranında azaltmıştır. İkincil yararları ise suçiçeği gelişse bile postherpetik nevralji insidansında %60 azalmaya neden olmuştur. Dolayısıyla zona olan yaşlıların sıfırıncı ayda aşı olmaları ağrı yönetimi için oldukça önemlidir.
Suçiçeği aşısı etkinliği yaşla beraber azalsa da , postherpetik nevraljinin önlenmesinde etkinliği çalışılan tüm yaş gruplarında devam etmektedir. Aşı bölgesinde reaksiyon gelişme riski plasebodan daha yüksek saptanmasına rağmen, ciddi yan etki gelişme olasılığı daha fazla değildir Aşılamadan sonra zona gelişme riski de daha yüksek saptanmamıştır.
60 yaş ve üzeri rutin aşılaması önerilmektedir. Önceden zona geçirmiş olanlar yine de aşılanmalıdır çünkü tekrar eden enfeksiyonlar bildirilmiştir. Aşı için uygunluğu belirlerken, önceden suçiçeği geçirme öyküsü ya da VZV için serolojik testlerin pozitif olması bilgisi de gerekli değildir.
Suçiçeği aşısı canlı attenüe virüs aşısıdır, yani aşı yapılmadan önce immünsuprese durum açısından hasta değerlendirilmelidir. Aktif hematolojik malignite, kronik yüksek doz steroidler (örn. 2hf >20mg/gün) ya da TNF-alfa inhibitör ilaç kullananlarda kontrendikedir. 60 yaş ve üstü erişkinde zoster infeksiyon riski yüksektir ve aşının koruyuculuğu %50’dir. Maliyet ve geri ödeme önemli bir sorundur.
Günümüz aşılama programını başlamasına katkıda bulunmuş aşılardır. Aşılamadan sonra tetanoz görülme sıklığı %95 oranında azaldı. En sık görülen çocukluk hastalığı olan difteri de 30 yılda sadece 55 vaka görülecek kadar azalmıştır. DBT kullanılarak yapılan çocukluk aşılaması kontrol için temel olmuş olmasına rağmen Bordotella insidansında artış saptanması, aşı öneri tablolarında güncelleme gereksinimi oluşturdu. 20.yy başlarında yıllık 100 000-200 000 boğmaca olgusu bildirimi rutindi. Bu oran 1990 da ortalama 5000 e düşmüş; ancak 21.yy başından itibaren yükselerek 2012’de pik yaparak 48 000 yıllık bildirim olmuştur. Bunlar sadece bildirimi yapılan olgular ve muhtemelen çok daha yüksek orandadır. Boğmacanın enfeksiyon oluşturma potansiyeli çok faktörlüdür. Çocukluk aşılama oranlarının düşmüş olması bir nedendir. Aşı içeriklerinin değişmiş olması da bir nedendir (asellüler boğmaca aşısının yaygın kullanımı)
Tam hücre aşısı ile karşılaştırıldığında Asellüler pertussis aşısının koruyuculuk süresi daha kısa; Asemptomatik döküntü oranı asellüler formda daha fazladır. Asellüler pertussiste uygulanan doz sayısı arttıkça koruma süresinin artması da söz konusu olabilir. Bu bilgiler aşılama önerilerinde değişikliklere neden oldu. şöyle ki gençler ve erişkinlere tetanoz, difteri ve boğmaca rapel dozları aşı programına dahil edildi. Erişkin aşıları çocuklardan farklı olarak daha az difteri ve asellüler boğmaca immünojeni içerir. Bu önerinin yararı sadece erişkinde hastalığın önlenmesi değil fakat aynı zamanda hastalık açısından ciddi sonuçları olabilecek hassas çocuklara enfeksiyonların yayılmasını önlemek önemlidir. Henüz 1 kez Tdap rapeli alan 65 yaş ve üstü bireylerde, en son ne zaman Td yapıldığına bakılmaksızın, Tdap aşılama en erken fırsatta yapılmalıdır. Güncel kılavuzlara göre 1 defa Tdap rapeli yeterli olup her 10 yılda tekrarlanmalıdır. Ek dozların önemi araştırılmaktdır.
Hepatit özellikle kurum bakımında oldukça yaygın görülebilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalığa karşı aşılama rutinde tüm çocuklara önerilir, erişkinler için yaşa özgü öneriler yoktur. KC yetmezliği, renal yetmezlik, ve DM gibi komorbiditeleri içeren risk faktörleri; uluslararası seyahat; erkek hemcinslerle seks aktivitesi ve intravenöz ilaç kullanımı gibi yüksek riskli populasyonlar, aşı endikasyonunu oluşturur. DM, renal yetmezlik, KC yetersizliği yaşlı populasyonda artmaktadır; bu komorbiditeleri olan bireyler, kazanılmış hepatit infeksiyonu riski daha yüksektir ya da daha şiddetli seyirlidir.
DM olan 60 yaş altı erişkinlerde kazanılmış hepatit B virüs riski, DM olmayanlara göre 2 kat fazladır. ACIP bu grubun aşılanması gerekliliğini tavsiye eder. 60 yaş üstü grup için kanıtlar bu denli güçlü değildir, bu nedenle karar kişiselleştirilebilir. KBY olan hastalar HBV açısından aşılanmalıdır, ideal olarak diyaliz başlangıcı öncesinde uygulanmalıdır. Kronik KC hastalığı HBV ve HAV a yönelik aşılama için bir endikasyondur. Yaşlılar iş ve eğlence amaçlarıyla giderek artan oranda uluslararası seyahatlere gitmektedir.
Hep A ve B dünyanın büyük bölümünde oldukça yaygındır. Endemik ülkelere yapılan seyahatlerden edinilen heapatit A riski önemlidir. İnaktive hep A aşısı ile iki doz aşılama %100 bağışıklama sağlar. Yaşlı bireylerde HAV aşısı ile benzer yanıt oranları saptanmıştır ancak daha düşük antikor titrelerinde. 60 yaş ve üstü bireylerde Hep A ile doğal infeksiyon oranı yaklaşık %60 dolayındadır; yani aşılama öncesinde önceden HAV immunitesi için tarama yapılması maliyet etkin olacaktır. Seyahat Hep B virüs infeksiyonları için de riske yol açabilir, aşı gerekli olacaktır. Aşılama öncesi yaştan bağımsız olarak risk faktörlerine göre tarama yapılması gereklidir. 1.basamak hekimleri, seyahat edenlerdeki bu aşılamadan sorumludur, Oysa gidilecek yere özgü aşılar için tavsiyeler seyahat kliniğinde öğrenilmeye çalışılmalıdır.
********************************************************************************************************************************
Sizin veya sevdiğiniz bir yakınınızın gerontolojik danışmanlığa ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız destek almak adına bize başvurabilirsiniz. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
***********************************************************************************************************************************
