Yaşla ilgili birçok kardiyovasküler ve serebrovasküler hastalık arteriyel fonksiyondaki değişikliklerden kaynaklandığından veya söz konusu yapıların fonksiyonel değişiklikleri ile şiddetlendiğinden, arteriyel yaşlanmanın altında yatan mekanizmaların daha iyi aydınlatılması önemlidir (Lakatta ve Levy, 2003: 140). Ayrıca, mikrodolaşım vücuttaki her dokuda mevcut olduğundan, doku ve organların çoğunluğunun durumunu etkileme konusunda önemli bir role sahiptir. Bu nedenle, mikrosirkülasyonun yaşlanmaya bağlı fonksiyonel ve yapısal değişiklikleri, vasküler kognitif bozukluk, Alzheimer hastalığı, sarkopeni, böbrek ve göz hastalığı dahil olmak üzere yaşla ilgili çeşitli hastalıkların patogenezine katkıda bulunur. Yaşlılıkla ilişkili çoklu hastalıkların patogenezine mikrovasküler katkıları daha iyi tahmin etmek ve önlemek için, subklinik disfonksiyondan kendini gösteren hastalığa kadar yaşa bağlı mikrovasküler fonksiyonel ve fenotipik değişikliklerin spektrumunu araştırmak da önemlidir. Makro ve mikrovasküler yaşlanma süreçlerinin daha iyi mekanik olarak anlaşılması, bu büyüyen sağlık sorununu tedavi etmek için hem yaşam tarzını hem de farmakolojik karşı önlemleri bulmak ve değerlendirmek için kritik öneme sahiptir.
Hücre ve doku bazında yaşlanmanın temelinde yer aldığı düşünülen oksidatif stres kalp ve damar yapısındaki değişimlerin de temelinde yer alan faktörlerden biridir. Vasküler oksidatif stres tablosunun patolojik sonuçlarının çoğunda endotel hücreleri ve arterlerde açıkça gözlemlenen NO ve süperoksidin reaksiyon ürünü olan yüksek oranda reaktif oksidan peroksinitrit (ONOO-) aracılık eder (Packer ve diğerleri, 2007; Csiszar ve diğerleri, 2009; Csiszar ve diğerleri, 2008). Peroksinitritin vasküler yaşlanmaya katkıda bulunduğu mekanizmalar çok yönlüdür ve doğrudan sitotoksik etkileri, mitokondriyal fonksiyon üzerindeki olumsuz etkileri ve inflamatuar yolakların aktivasyonunu içerir. Özellikle, oksidatif stres ve bunun sonucunda NF-kB dahil olmak üzere redoksa duyarlı hücresel sinyal yollarının aktivasyonunun, yaşlı damar yapısındaki inflamatuar süreçte rol oynadığı düşünülmektedir (Csiszar, 2008). Buna ek olarak serebral dolaşımda yaşlanmaya ve hipertansiyona bağlı ROS-MMP ekseninin aktivasyonu, bilişsel gerilemeye, geriatrik psikiyatrik sendromlara ve yürüme bozukluklarına katkıda bulunan serebral mikrohemorajilerin gelişimini tetiklemektedir (Toth ve diğerleri, 2015; Ungvari ve diğerleri, 2017).
Membran taşınımının düzenlenmesi ve bariyer fonksiyonları dahil olmak üzere damar sisteminin fonksiyonel bütünlüğünün normal hücresel enerji metabolizmasına bağlı olduğuna dair veriler buna paralel olarak işlevsiz mitokondri ve bozulmuş mitokondriyal enerji metabolizması, artan ROS mitokondriyal salınımının etkilerine ek olarak vasküler yaşlanmaya katkıda bulunduğuna dair varsayımları destekler. Mitokondriyal DNA (mtDNA), mtDNA’nın mitokondrideki ROS üretim bölgelerine yakınlığı, mtDNA’da koruyucu histon kapsamının olmaması ve mitokondriyal DNA onarım mekanizmalarının sınırlı etkinliği nedeniyle çok yüksek bir mutasyon oranına sahiptir. Yaşlanmanın mtDNA’daki mutasyonları ve delesyonları artırdığına, mitokondriyal enerji üretimini bozduğuna ve yaşlanma süreçlerine katkıda bulunduğuna dair artan kanıtlar var (Wallace, 2005).
Yaşlanma ile birlikte görülme sıklığı artan inflamasyon tablosu da kardiyovasküler değişiklikleri tetikleyen bir diğer durumdur. Yaşlanmada oksidatif stres direncinin bozulmasının, obezite, metabolik hastalık ve hipertansiyon dahil olmak üzere kardiyovasküler risk faktörlerinin neden olduğu vasküler inflamasyonu şiddetlendirdiğine dair artan kanıtlar vardır (Bailey-Downs ve diğerleri, 2013: 790). Yaşlı vaskülatürdeki adaptif ve uyumsuz inflamatuar yanıtları ayırt etmek ve çoklu organlarda geniş bir yelpazedeki fonksiyonel bozukluklarda kronik düşük dereceli mikrovasküler inflamasyonun rolünü tanımlamak için daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.
Yaşlanma ile dğeişen ve kardiyovasküler sağlığı etkileyen bir diğer mekanizma protein katlanması ile ilgili olan proteostazdır. Bozulmuş proteostazın organizmanın yaşlanmasına katkıda bulunduğu düşünülmektedir101. Proteostaz ağlarının aktivitesinin ve proteom stabilitesinin sağlıklı kalp yaşlanmasını belirlediğine dair kanıtlar vardır102,103. Protein sentezi, bakımı ve yıkımı arasındaki dengesizliğin vasküler sağlığı da tehlikeye attığından şüphelenilmektedir. Yanlış katlanmış protein kümelerinin, kardiyovasküler hastalıklarla ilişkilendirildiği çok sayıda çalışma mevcuttur104. Yaşlanma, ubikuitin-proteazom ve lizozom-otofaji sistemi de dahil olmak üzere kalp ve damar sistemindeki proteostaz sistemlerinin birçok bileşenini etkiler
********************************************************************************************************************************
Sizin veya sevdiğiniz bir yakınınızın gerontolojik danışmanlığa ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız destek almak adına bize başvurabilirsiniz. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
***********************************************************************************************************************************
