Depresyon yaşlanmanın normal bir parçası değildir; geriatrik yaş grubundaki sakatlık ve ıstırabın tedavi edilebilir bir yönüdür. Depresyonla baş edebilmenin en etkili ve önemli mekanizmalarından birisi, hastalık ve zararlanmadan sonra rehabilitasyonu vurgulamaktır. Yaşlı hastalar, yaralanma ve hastalıklardan sonra depresyona girerler, bundan dolayı rehabilitasyon gereksinimi söz konusudur. Depresyonun kendisi rehabilitasyon için bariyerdir; bu yüzden hastalık ve yaralanmaların yanı sıra depresyonu hedeflemek, yaşlıda daha ileri fiziksel bozukluğun önlenmesi için önemlidir. Tedavinin erken dönemde başlanması daha etkilidir ve ciddi rekürrensleri önleme olasılığı daha fazladır.
Depresif semptomların tedavisi, fiziksel performanstaki bozukluğun azaltılması ve yaşlıların işlevsellik süresinin arttırılmasına yönelik en etkin girişimlerden birisidir.
İlaçlar, Elektrokonvülzif tedavi, davranışsal psikoterapi, yaşlı hastaların depresyonunun tedavisinde tümü başarılı bir şekilde kullanılmalıdır.
Yaşlılarda Depresyon Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
- Trisiklik antideperesanlar,
- Serotonin geri alım inhibitörleri
- Monoamino oksidaz inhibitörleri
- Atipik antidepresanlar
Trisiklik antidepresanlar ve SSR inhibitörleri, düşme riskini artırabilir ve bu nedenle dikkatli kullanılmalıdır.
SSR inhibitörlerinin kullanımında ekstrapiramidal yan etkileri ve hponatremi oluşturma riski vardır.
Paroksetin (MAOI) eşlik eden anksiyeteye yardımcıdır ve hastanın iştahını da düzeltebilir (Paxil, Seroxat gibi isimde)
- MAOİ’leri hipotansiyona yol açabilir; bundan dolayı tedavi başlandığında hastanın kan basıncı yakından izlenmelidir.
- Bupropion, Nefazodone ve Venlafaxine gibi en atipik antidepresanlar, diğer ilaçlarla etkileşmezler ve
- Diğer antidepresan ilaçlarla birlikte kullanılabilme avantajı vardır.
- Metilfenidat, depresyon ve apati durumunda, kısa süreli yardımcı ilaç olarak kullanılabilir (Ritalin).
- Mirtazapin sedasyon yapabilir ve iştahı artırabilir; depresyonun yanında uykusuzluk ve/veya malnütrisyon varsa iyi bir tercih olabilir (Minelza, Remeron gibi isimde)
Yaşlılıkta depresyonun tedavi süresi 7-9 haftadır ve yeterli olur. Düşük testosteron düzeyi olan yaşlı erkeklerde testosteron da iyi bir ek ilaç olabilir. Alternatif ilaçlar (St John’ wort gibi) orta derecede depresyon tedavisinde etkinliği kanıtlanmamışsa da birçok hasta bunları denemektedir, bazı yayınlarda başarı bildirilmektedir. Bu doğal destek ürünlerinin tıbbi kullanımlarını önermeden önce daha fazla araştırma yapılmalıdır
Ağır depresyon ve intihara meyilli hastalarda yaşam kurtarıcı bir girişim olabilir. İlaç tedavisine dirençli olanlarda ve ilaçları tolere edemeyen grupta denenebilir. ECT, Parkinson hastalığı olanlarda depresyon, tremor, rijidite ve bradikineziyi de iyileştirebilir. Depresyonu olan yaşlıların tedavisi ekibine nöropsikoloğun dahil edilmesi şarttır. Davranışsal psikoterapi, bilişsel davranışsal terapiyi ve interpersonal terapiyi de içeren, depresyonun tedavisinde etkin bir şekilde kullanılabilir.
Kognitif-behavioral terapi, depresyona yol açan negatif düşünce paternlerini tanımada ve değiştirmede yardımcıdır. İnterpersonal terapi, diğer insanlarla ilişkilerin iyileştirilmesine odaklanır; bu da depresif semptomları azaltabilir. Grup terapi, yaşlı depresyonunda, başa çıkma becerileri, bilgi paylaşımı ve karşılıklı destek konularına odaklanarak pozitif yaklaşım sunar. Bu dayanışma tekniği, hastanın umutsuzluk ve çaresizlik duygularını azaltabilir. Depresyondaki yaşlıların yaklaşık %80’i, antidepresan tedaviler ile birlikte yapılan psikoterapiden yararlanır.
Hastanın beslenme, düzenli egzersiz, ve kesintisiz uyku gibi fizyolojik gereksinmelerinin karşılanması, kişinin depresyonunu azaltmaya yardımcı olabilir. Depresif kişiler, sıklıkla sedanterdir ve fizik aktivitelerini arttırmak için motivasyonları yoktur. Egzersiz, serotonin ve norepinefrini aktive eder bu da eninde sonunda öfori hissine yol açarak ruh sağlığını arttırır. Egzersiz fizik dayanıklılığı ve işlevselliği de artırır, bu da hastanın yaşam kalitesini artırır.
Işık tedavisi, mevsimsel bir paterndir, major ve minör depresyon için etkin bir tedavi olabilir. Işık tedavisinin optimal süresi günde 45-60 dakikadır. Daha uzun süre güneş ışığında kalmak daha iyi sonuçlara yol açar. Geriatrik depresyon hastalarında müzik tedavisi de sıklıkla kullanılır. Fiziksel aktivitenin artmasına motivasyon sağlayabilir.
Hasta bir müzik aleti çalabilir; bu şekilde eklem hareket aralığını (genişliğini) arttırır ve kas gücü ve dayanıklığını geliştirir. Müzik tedavisi gevşetir, böylece uykuyu destekler ve ağrı, depresyon ve anksiyeteyi hafifletir. Aynı zamanda müzik, toplumsal bilinç ve etkileşimi teşvik etmektedir. Hayvan terapisi, bahçecilik, spiritüel uygulamalar, topluma tekrar karışmak, sosyal destek gruplarına katılmak ve rekreasyon da hastanın mental sağlığını iyileştirebilir.
Geriatrik kişilerde kaza ya da hastalık sonrasında depresyon yaygın olduğundan dolayı, depresif duygu durumu olan hastaların taranması erken tedavi girişimi açısından önemlidir. Depresyonun tedavisinde ilaçlar, psikoterapi, egzersiz ve diğer ek tedaviler uygulanabilir böylece hastanın rehabilitasyon programlarına uyumunu iyileştirebilir ve kişinin fonksiyonel sonuçlarını iyileştirebilir. Depresyon taramasında Geriatrik depresyon skalası kullanılır. Kısa formu 15 soru içerir. Yanıtlar evet-hayır şeklinde olup her biri 1 puan değerindedir.
********************************************************************************************************************************
Sizin veya sevdiğiniz bir yakınınızın gerontolojik danışmanlığa ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız destek almak adına bize başvurabilirsiniz. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
***********************************************************************************************************************************
