Kırılgan birçok grupta olduğu gibi yaşlılar da şiddet, ihmal ve suiistimal gibi durumların mağduru olabilirler. Kimi zaman bunu utançtan veya genellikle aile üyeleri olan failleri korumak için saklayan yaşlıların taşıdığı bazı basit belirtileri görerek onları koruyabilir hatta bazen hayatlarını kurtarabiliriz.
Üzücü bir şekilde genellikle yaşlılara ihmal veya suiistimal uygulayan kişiler onların yakınlarıdır. Özellikle erkek çocukları ve gelinler başta olmak üzere torunlar veya komşular yaşlıya yönelik şiddet, ihmal ve suiistimalde bulunabilirler. Dünya Sağlık Örgütü yaşlı istismarını ‘Yaşlı kişinin güven beklentisinin olduğu bir ilişkide, yaşlı kişiye acı veren ya da strese sokan bir kez yapılan ya da tekrar eden davranışlar veya uygun davranışta bulunma eksikliği’ şeklinde tanımlamaktadır. Bu açıdan yaşlının fiziksel, duygusal veya sosyal ihtiyaçlarını görmezden gelme ve karşılamama yaşlı ihmali, yaşlılara yaşlarından dolayı kötü davranmak, önyargılı bir şekilde kötü kelime ve kalıp yargılarla etiketlemek yaşlı ayrımcılığı, yaşlıya zarar verici eylemleri kasti veya hatalı olarak gerçekleştirmek ise yaşlıya yönelik şiddet olarak adlandırılır ve tüm bu olgular yaşlı istismarı başlığı altında değerlendirilir.
Yaşlıya yönelik şiddet mali ve finansal baskı ve gaspları içerdiğinde ekonomik şiddet, psikolojik açıdan baskı kurmak, aşağılamak ya da kötü söz kullanmayı içeriyorsa psikolojik şiddet, taciz, tecavüz veya fuhuşa zorlamayı içeriyorsa cinsel şiddet olarak adlandırılır. Ne yazık ki mallarına el koymaya çalışmak, zorla kredi çektirmek, zorla huzurevine yatırmak gibi birçok sık görülen dram tek bir şiddet türünü değil birden çok şiddet türünü hatta kimi zaman cinayet haberlerini dahi içerebilir.
Yaşlılara şiddet uygulayan kişilerin profilleri oldukça çeşitli olmakla birlikte bu kişiler genellikle:
Eğitim seviyesi düşük
Ekonomik zorluk yaşayan
Yaşlı ile geniş aile yapısı içerisinde aynı evde yaşayan
Yaşlıyla geçmişten kalan bir husumeti olan
Bakım yükü altında ezilen
2. ve 3. Derecen yaşlıya yakın olan kişilerdir.
Genellikle istismara uğrayan yaşlılar açısından ise:
75 yaş ve üzeri
Kadın
Geniş aile yapısı içerisinde yaşayan veya bakım alan
Bakıma muhtaç veya fiziksel yeterliliğini etkileyecek birden fazla hastalığı olan
Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı kişiler görülmektedir.
İşin en üzücü kısımlarından biri genellikle kimseye şikayette bulunamayacak kadar yalnız, çaresiz ve bastırılmış olan, derdini anlatamayan, izole edilmiş yaşlılar hedef olarak seçilmektedir. Bu sebeple sağlık personelleri başta olmak üzere toplumdaki herkesin yaşlı istismarı belirtilerini tanıması ve istismar belirtileri gördüğünde emniyet kuvvetleri ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın acil yardım hatlarına ulaşması gerekir.
İstismara uğrayan yaşlılar genellikle:
Ürkek ve içe kapanık
Kolaylıkla ağlayan
Vücudunda morluk ve eziklerin açıkça görüldüğü
Kilo kaybı yaşayan
Öz bakım ve hijyeni kötü olan
Bası yaraları olan ve ilerlemiş
Sağlık kontrolleri ihmal edilen ve ilaçlarını düzenli kullanması için desteklenmeyen
Susuzluk belirtileri gösteren (özellikle elin üzerindeki ince derinin elastikiyeti ile bakılabilir. Deri dokunulduğunda kolayca eski haline dönmüyorsa sorun var demektir.)
Sözlü olarak yakınmaları olan
Bilinci yerinde değilse ağrı yaşadığını gösterecek şekilde bacaklarını sürekli kendine çeken, ürkek refleksler gösteren, sağlık durumu sürekli dalgalanan ve gereken özenin gösterilmediği tıbbi izlemle ortaya koyulmuş kişiler olabilir.
Yaşlı ihmal ve istismarı toplumsal önyargılar nedeniyle hep yadsınan ve asla kimsenin başına gelmeyeceği düşünülen bir konudur ve genellikle çocuk istismarı kadar önemsenmez. Üstelik TCK’da sorumluluk altında olan yaşlılara kasti veya ihmal sonucu zarar vermek konusunda açık ve caydırıcı ceza ve hükümler değil kimi muğlak ifadeler bulunmaktadır.
Tam da bu sebeple evde bakım ekipleri, danışmanlar, profesyoneller, aile yakınları ve toplumdan herkesin yaşlıları dikkatle izlemesi ve onları koruması oldukça önemlidir. Yaşlı ihmal ve istismarı diğer tüm şiddet türlerinde olduğu gibi ömrü kısaltan, özsaygıyı aşındıran, kişiyi aktif veya pasif intihar tablolarına sürükleyebilen oldukça üzücü bir toplumsal problemdir. Üstelik genellikle yetişkin çocuklardan birisi bu şiddeti uyguladığında diğer yetişkin kardeşler yakıştıramayıp farkında bile olamamakta veya durumu sezseler de bakım yükünün altına girmemek, yüzleşmekten kaçınmak, aileyi utandırmak istememek gibi nedenle susmayı ve görmezden gelmeyi tercih edebilmektedirler.
Ancak unutulmamalıdır ki dünün gençleri olan ve bizler ve toplumumuz üzerinde büyük emekleri olan yaşlılarımızın yaşamlarının en kırılgan dönemlerinde terk edilmeleri ve zulüm görmeleri kabul edilemez. Kurumsal bakımda dahi çok sayıda kalitesiz bakım emaresi ve şiddet vakası görülmesine rağmen denetim ve yaptırımların bu alanda daha iyi çalıştığı ancak özellikle aile içerisinde olan vakaların hem saptanamadığı hem de görmezden gelinebildiği bilinmelidir. Bu açıdan duyarlı olmak ve aksiyona geçecek farkındalığı kazanmak oldukça önemlidir. Tüm yaşlıların güvende olduğu adil, mutlu ve sağlıklı aileler dışında örnek görmemek dileğiyle büyüklerimizi koruyalım ve korunacak durumda olmamak adına sağlıklı yaşlanmak için gereken önlemleri alalım diyelim. Siz de sağlıklı yaşlanmak için şimdiden kendinize yatırım yapmak isterseniz doğru adrestesiniz demektir.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Siz veya sevdiğiniz birinin yardıma ihtiyacı varsa, kendinizi daha iyi hissetmek istiyorsanız veya bakıma muhtaç yaşlı bir hastanız varsa gerontolojik danışmanlık seanslarımıza başvurun. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
