Ağrı, bedenin alarm sistemi olarak düşünülür; ama bu alarm yalnızca dokudan gelen sinyalleri değil, beynin anlam vermesini de taşır. Bir iğne batması kiminde “geçer gider” diye okunurken, başkasında “bu kötüye…
Travma, yalnızca “olan bir şey” değildir; olanın zihinde nasıl iz bıraktığıdır. Bir kaza, deprem, saldırı, yoğun bakım nöbeti, ani bir kayıp… Bedensel ve çevresel olaylarla başlayan süreç, beynin tehlike algılama…
Stres bir “düşman” değil, bir uyum mekanizmasıdır. Organizma, iç ve dış talepleri algılar, anlamlandırır, enerji ve dikkatini toparlayıp tepki verir. Kısa süreli ve doğru dozda olduğunda öğrenmeyi hızlandırır, bağışıklığı tetikler,…
Geceleri zihnimizde açılan sahnelerde, gündüzün kenara iliştirilmiş duyguları başrole yükselir. Rüyalar, yalnızca rastgele görüntülerin kolajı değildir; duygu düzenleme, bellek konsolidasyonu, tehdit ve sosyal simülasyon, kimlik inşası ve yaratıcı yeniden çerçeveleme…
“Ne biliyorum ki bildiğimi biliyorum?” sorusu, bilincin çekirdeğini oluşturur. Bilinç, bir deneyimin nasıl hissettirdiği (ör. kırmızının kırmızılığı, acının sızısı, melodinin tüyleri diken diken eden anı) ile o deneyime erişip rapor…
Zamanı ölçen saatler dışarıdadır; zamanı hisseden mekanizma ise içeridedir. Zihin, milisaniyelik ritimlerden dakikalar süren bekleyişlere kadar çok farklı ölçekte süreleri kodlar, karşılaştırır ve eyleme çevirir. “Ders neden kısa geldi?”, “trafikte…
Duygu ve biliş, uzun süre psikolojinin ayrı kutularında ele alındı: Biri “sıcak”, sezgisel ve hızlı; diğeri “soğuk”, analitik ve yavaş. Oysa gündelik yaşamda karar verirken, öğrenirken, hatırlarken ya da sosyal…
Duygusal düzenleme, bireyin belirli hedefler doğrultusunda duygu tepkilerinin başlatılmasını, sürdürülmesini, yoğunluğunu ve ifadesini değiştirme süreçlerinin tamamını kapsar. Günlük hayatta işlev görmek, ilişki kurmak, öğrenmek, yaratıcı üretime devam etmek ve etik…
Çalışan bellek (ÇB), zihnin “şimdi ve burada” gerektirdiklerini taşıyan, geçici bilgiyi tutup üzerinde işlem yapan ve hedefe uygun davranışı yöneten dinamik bir sistemdir. Dikkat ise bu sistemin “ışıklandırma” mekanizmasıdır: hangi…
Ergenlik ve genç yetişkinlik, nörobiyolojik bir büyük tadilatın tam ortasıdır: prefrontal korteks (planlama, frenleme, perspektif) geç olgunlaşırken, ödül ve tehdit devreleri (striatal ve limbik ağlar) erken ve yüksek rezonanslı çalışır.…