Normal Yaşlanma mı, Alzheimer mı?
Birçok kişi kendisi veya aile yakınları bir şeyleri unutmaya başladığında endişeye kapılır ve demans olup olmadığını veya demans olup olmayacağını merak eder hale gelir. Ancak her unutkanlık Alzheimer değildir ve genellikle bu endişe kapılacak kadar unutkan olduğunu düşünen kişiler demans ya da Alzheimer değildir. Çünkü hastalar ilk evreden son evreye değin unutkan veya hasta olduklarının farkına varmaz ve genellikle yakınları tarafından hastaneye götürülürler. Yine de hem bilgilenmek ve farkındalık kazanmak hem de yüreklere su serpmek adına normal ve patolojik değişimleri kıyaslamaya ne dersiniz?
ALAN | NORMAL YAŞLANMA | BİLİŞSEL BOZULMA |
Bellek ve yoğunlaşma
|
|
|
Duygu durum ve davranış
|
|
|
Dil ve konuşma
|
|
|
Hareket/Koordi-nasyon
|
|
|
Bilişsel azalma yok | Bellek kaybına dair öznel yakınma yok. Klinik görüşmede bellek kaybına dair kanıt yok. | Bilinçte azalma yok |
Bilişsel bozulmanın görüldüğü durumlarda hastalık nasıl seyreder?
Düzey | Klinik Özellikler |
Çok hafif bilişsel azalma
(Unutkanlık) |
Sık olarak aşağıdaki alanlara dair bellek kaybına dair öznel yakınmalar,
Ancak klinik görüşmede bellek kaybına dair kanıt yok. Mesleksel ya da sosyal durumlarda nesnel eksiklik yok. Semptomlara uygun yakınma vardır. |
Hafif bilişsel azalma
(erken konfüzyon evresi) |
Eksikliklerin başladığı en erken evredir. Aşağıdaki alanların bir ya da daha fazlasında belirtiler ortaya çıkar:
Bellek kaybı için nesnel kanıt ancak yoğun bir görüşme ile elde edilir. Zor işlerde ve sosyal ortamlarda performans azalır. Belirtileri yadsımaya başlar. Hafiften orta dereceye kadar anksiyete belirtilere eşlik eder. |
Orta bilişsel azalma (geç konfüzyon evresi, hafif demans) | Özenli bir klinik görüşmede aşağıdaki alanlarda net bozulmalar görülür.
Aşağıdaki alanlarda bozulma yoktur.
Duygulanım küntleşir, değişik durumlardan vazgeçme sık olarak ortaya çıkar. |
Ağır bilişsel bozulma (Orta demans; Orta derecede ağır demans)
|
• Ara sıra yaşamak için büyük oranda bağımlı olduğu eşinin adını unutabilir. Yeni hiçbir olayın ve yaşadıkları deneyimin farkında olmazlar.
• Kendi geçmiş yaşamlarına ait bazı bilgileri akılda tutarlar ancak bu çok yarım yamalaktır. • Genellikle çevrelerinin, yılın, mevsimin ayırdında değillerdir. • Ondan hem geriye hem de ileriye saymakta zorlanırlar. • Günlük yaşam etkinlikleri için yardıma gereksinimleri vardır. Ör. İnkontinans gelişebilir, Bir yere gitmek için yardım gerekebilir, ama bazen bildiği özel yerlere gidebilirler. • Durnal ritm sıklıkla bozulmuştur. Hemen hemen her zaman kendi adlarını hatırlarlar. • Çevrelerindeki tanıdıkları kişileri tanımadıkları kişilerden ayırt edebilme yetileri genellikle devam eder. • Kişilik değişiklikleri ve duygusal değişiklikler ortaya çıkar. Eşlerini dolandırıcı olmakla suçlama, hayali kişilerle ya da aynadaki kendi yansıması ile konuşma gibi sanrılı davranışlar görülmeye başlar. • Basit temizlik etkinliklerini sürekli tekrarlamak gibi obsesif davranışlar olabilir. Anksiyete, ajitasyon, önceden hiç yapmadığı bir şekilde şiddete eğilim ortaya çıkabilir. • Amaçlı bir eylem seyri belirlemek için yeterince uzun düşünmeyi beceremedikleri için irade kaybı (bilişsel apati) vardır. |
Çok ağır bilişsel bozulma (geç demans, ağır demans)
|
Bu evrenin başında tüm sözel yeterlikler kaybolur. Konuşma yoktur, sadece anlaşılmaz sözler ve nadiren ortaya çıkan unutulmuş sözcük ve ifadeler olur. Beslenmede ve İdrar inkontinansı nedeni ile tuvaletini yapmasında yardım gerekir. Evre ilerledikçe yürüme gibi temel psikomotor beceriler kaybolur. İstemli hareketlerin yapılmasında beyin – beden ilişkisi kopar. Yaygın rijidite ve gelişimsel nörolojik refleksler ortaya çıkar.
|
KAYNAKÇA
Akdeniz, Melahat & Yaman, Aylin & Howe, Jurgen & Kavukcu, Ethem & Yaman, Hakan. (2011). The Management of Cognitive Problems in Primary Care. GeroFam-A peer reviewed, evidence-based gerontology-oriented family practice journal. 18-54. 10.5490/gerofam.2010.1.2.3.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Siz veya sevdiğiniz birinin Alzheimer veya demans hastalığı yüzünden yardıma ihtiyacı varsa, bakıma muhtaç yaşlı bir hastanız varsa veya demanstan korunmak istiyorsanız gerontolojik danışmanlık seanslarımıza başvurun. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….