İnsanlık tarihinden bu yana sanatsal birçok aktivite ve müzik hem bizi eğlendiren hem de iyileştiren bir konumdadır. Hangimiz sevdiğimiz bir şarkı ile hiç neden yokken hüzünlenmemiş ya da tam tersi durgunken neşelenmemişizdir ki? Müziği dinlemek ya da yapmak fark etmeksizin birçok farklı kültür ve halk iyileştirici ve spritüel etkilerden yararlanagelmiştir. Ezandan kilise çanlarına ya da sanskritçe mantralara değin müziğin ruhun üzerindeki etkisi tartışılmazdır. Bu etkinin ilk farkına varanlardan olan Hipokrat, hastalarının uyku kalitesini arttırmak için müziğin sesini kullanmıştır (Tewes ve Wildgrube, 1999, s.243). Hemşirelik mesleğinde de Florence Nightingale’in mesleki notlarından oluşan ilk eserlerin özellikle nefesli çalgıların hastaları iyileştirdiğini belirttiği ve çevresel faktörleri hastalığın iyilik halini desteklemek için kullandığı bilinmektedir. (Ingersoll & Schaper, 2013).
Sadece Batı tıbbında değil Türk ve İslam tarihinde de yeri oldukça büyük olan müzik terapinin tarihimizde birçok örneği söz konusudur.
- Rast: Seher vaktinde dinlenirse mutluluk verir.
- Rehavi: Seher vaktinde dinlenirse sonsuzluk hissi verir.
- Köçek: Hassasiyet ve duyarlılık hissi verir.
- Büzürk: Çekingenlik duygusu verir.
- İsfahan: Güven hissi verir.
- Neva: Ferahlık hissi verir.
- Uşak: Mutluluk verir.
- Zirgüle: Uyku hali verir.
- Saba: Cesaret, kuvvet ve azim verir.
- Buselik: Kuvvet verir.
- Hüseyni: Huzur ve rahatlık verir.
- Hicaz: Alçakgönüllülük duygusu verir.
- Nihavend: Sakinlik ve huzur verir (bkz. Erer ve Atıcı, 2010; Gökalp, 2015).
19.yüzyıla kadar gelen sürede geleneksel tıpta daha etkin kullanılan müzik sonrasında yerini ilaç tedavilerinin ağırlıkta olduğu bir yaklaşıma bırakmıştır. Buna karşın psikiyatri klinikleri başta olmak üzere well-being merkezlerinden yoğun bakım üniteleri hatta ameliyathanelere kadar müziğin iyileştirici etkisinden yararlanmaya çalışılmaya devam edilmektedir. Tüm bu çalışmalar günümüzde daha sistematik bir araştırma ve müdahale alanı olarak müzik terapi ismiyle anılmaya başlanmıştır. Müzik terapisinden günümüzde müziğin ya da müzik öğelerinin sistematik olarak kurulmuş ya da kurulacak bilimsel tedavi amaçlı kullanımı anlaşılmaktadır. Müzik terapisi, ortamı (müzik) aracılığıyla, sözlü iletişim yaratabilen sözel olmayan (nonverbal) bir iletişim aracını temsil eden psikoterapidir. (Tewes ve Wildgrube, 1999, s.243).
Müzik terapi ne için kullanılır?
Müzik terapinin iyileştirici amaçları çok yönlü ve çok çeşitlidir. Bu amaçlar şu şekilde özetlenebilir:
- İntrapsişik çatışmaların fark edilmesi, işlenmesi ve çözümlenmesi adına duygu farkındalığı kazandırmak
- İletişim bozukluklarını azaltmak ve sosyal yeniden bütünleşme amacıyla kişileri ahenkli ritmlerle bir araya getirmek veya kendi sesinin farkına varmasını sağlamak
- Psikolojik şikayetlerin bedende hastalık belirtilerine yol açtığı psiko-vejetatif stres ve hastalık durumlarını iyileştirmek
- Yaratıcılığı ve odaklanmayı sağlamak.
Müzik Terapinin Türleri
Müzik terapi yapılandırılan bir eserin dinlenmesi ile sakinlik ve huzur bulmak şeklinde gerçekleştirildiğinde reseptif müzik terapiden bahsedilir. Reseptif müzik terapide hastaya yapılandırılan müzik eserleri gönderilir veya terapist eşliğinde dinlemesi sağlanır. Eserlerin dinlenmesi sırasında hasta rahat bir şekilde uzanmalı ve içsel bir gözlem yapmak adına teşvik edilmeli, olumlu izlenimler hayal etmesi sağlanmalıdır. Hastanın aktif olarak müzik yapma süreçlerine katıldığı aktif müzik terapide ise kişiler ya da gruplar enstrümanlarla, kendi sesleri veya farklı objelerle özgün doğaçlama sesler çıkarırlar ve kendilerini ifade ederler. Hatta kimi uygulamalarla dışavurumcu sanat terapi ve dans ve hareket terapisi tekniklerinden de yararlanılarak kişinin kendini ifade etmesi sağlanır. Aktif müzik terapisi yaratıcılığı destekler ve bilinçaltı çatışmalarını fark etmekte yararlı olur.
Müzik terapisi açısından hangi tekniklerin hangi sıklıkla uygulanacağı kişiye zögü ihtiyaçlar ve terapiye uygun imkanlar açısından bireysel olarak değerlendirilir. Tek bir yöntemin seçilmesi veya ezbere bir şekilde uygulanması oldukça yanlıştır. Buna ek olarak pasif müzik terapisi uygulamalarında bile yöntem, pasif bir dinleme süreci olmamalıdır. Dinletilecek müziğin seçiminde veya özgün olarak üretilmesinde terapiye katılacak bireyin sorunlarını, gereksinimlerini, fiziksel, sosyal ve psikolojik durumunu, geçmiş müzik beğenilerini-deneyimlerini analiz ederek bireye özgü terapi sürecinin aşamalarına ilişkin ayrıntıları plânlamak, uygulamanın etkilerini çeşitli aşamalarda ve terapi sonunda kanıta dayalı yöntemlerle değerlendirmek gibi gereklilikler söz konusudur (Torun, 2021). Müzik terapinin etkileri kişinin öznel değerlendirmeleri, terapi uygulayıcısının gözlemleri ve otonom sinir sistemindeki değişiklikleri (örneğin kalp atışı, nabız, cilt direnci, kas hareketi akımları) ile değerlendirilebilmektedir. Birçok bilimsel çalışma EEG ve PET ile müziğin beynimizdeki etkisini de incelemektedir.
Müzik Terapi Kimlere Uygulanır?
Müzik terapi birçok farklı yaş ve sağlık durumunda uygulanabilir. Psikiyatrik bozukluklardan olan depresyon, anksiyete ve şizofreni de, nörolojik hastalıklarda (felç, demans, MS, dil-konuşma bozuklukları, kronik ağrı bozuklukları), kanser ve kemoterapi sürecinin kolaylaştırılmasında, yanık, yoğun bakım ve doğum ünitelerinde müzik terapisi kolaylıkla uygulanabilir ve hastalara büyük faydalar sağlar (Torun, 2021).
Müzik Terapisinin Avantajları Nelerdir?
Müzik terapisi genel olarak ucuz ve risksiz bir yöntemdir. Diğer terapi yöntemlerinin aksine kişi açısından daha eğlenceli ve kolaydır. Hiçbir yan etkisi yoktur ve kişinin kendi kendine şaşırabileceği keşif imkanları sağlar. Bu yararlı etkiler hastanelerde ilaç ve ağrı kesici kullanımını azaltmak veya operasyon korkusunu yönetmek adına dahi kullanılabilmektedir. Çünkü fizyolojik anlamda müzik kalp hızını azaltabilir, damarları genişletebilir ve dolaşıma yardımcı olabilir (Dai vd., 2020). Müziğin serebral korteksi uyarabilen ve nöroendokrin yollar yoluyla duyguları iyileştirmede olumlu etki yaratan bir yönü olduğu ve stres hormonlarını azalttığı da söylenebilir. Müzik, yatıştırıcı etki ile hastanın olumsuz duygularını iyileştirmek için duygu ve duyu merkezlerini yöneten sağ yarımküre limbik sistemini uyarabilmektedir. Müzik terapisinin ağrıyı azaltan, duygusal denge sağlayan, stres ve kaygıyı azaltan etkilerini doğrulayan bilimsel araştırmalar da vardır.
Kısaca hem fizyolojik hem de psikolojik rahatsızlıkları olan kişilerde, bebeklerde, çocuklarda, yetişkinlerde ve yaşlılarda veya hiçbir şikayeti ve hastalığı olmadığı halde kendini keşfetmek isteyen tüm kişilerde müzik terapi uygulanabilecek maliyetsiz, risksiz ve keyifli bir iyileştirme yöntemidir.
KAYNAKÇA
- Dai, W. S., Huang, S. T., Xu, N., Chen, Q., & Cao, H. (2020). The effect of music therapy on pain, anxiety and depression in patients after coronary artery bypass grafting. Journal of cardiothoracic surgery, 15(1), 81. https://doi.org/10.1186/s13019-020-01141-y
- Erer, S., ve Atıcı, (2010). Selçuklu ve Osmanlılarda müzikle tedavi yapılan hastaneler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 36, 29- 32. Erişim tarihi:17.12.2018, http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/420904
- Gökalp, K. (2015). Müzik terapisinin yaşlı kanser hastalarının anksiyete ve uyku kalitesi üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikyatri Hemşireliği anabilim Dalı, Doktora Tezi: Erzurum.
- Ingersoll, S.S. & Schaper, A. (2013). Music: A Caring, Healing Modality. B.M. Dossey & L. Keegan (Eds.), Holistic Nursing A Handbook For Practice. 6. Edition. Burlington, Jones & Bartlett Learning; 397-415.
- Tewes, U., & Wildgrube, K. (1999). Psychologielexikon, 2.Aufl. München, Wien: Oldenbourg Verlag.
- Torun, Ş. (2021). Müzikterapi Uygulaması Hakkında Bilgilendirme. https://shgmgetatdb.saglik.gov.tr/TR-75209/muzikterapi-uygulamasi-hakkinda-bilgilendirme.html adresinden 01.09.2021 tarihinde erişilmiştir.
Siz veya sevdiğiniz birinin yardıma ihtiyacı varsa, kendinizi daha iyi hissetmek istiyorsanız veya yaratıcılığınızı geliştirmek istiyorsanız müzik terapi seanslarımıza başvurun. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
———————————————————————————————————————————————————————-
