Geriatrik hastanın fonksiyonel değerlendirmesinin yapılması önemlidir
Fonksiyonel değerlendirme sonrası hasta için belirlenen hedefler hastanın fizyolojik, sosyal, ekonomik, ailevi, bilişsel, kültürel ve sosyal durumları yanı sıra eldeki mevcut olanaklar göz önüne alınarak belirlenir.
Mevcut durum, hedefler ve rehabilitasyon süreci hasta ve yakınları ile paylaşılarak beklentilerin benzer olması sağlanmalıdır.
- İşlevsel düzeyi belirlemek
- Değişen fizyolojik kapasiteyi göz önünde bulundurmak
- Ailenin beklentilerini belirlemek
- Psikolojik durumunu belirlemek
- Hastanın hedeflerini ve motivasyonunu belirlemek
- Hastalarda birbirini etkileyen pek çok bozukluğun olabileceğini bilmek
- Tanıyı değil tedaviyi ve işlevi amaçlamak
- İşlevin tekrar kazanılabileceğini bilmek
- Gelişmenin yavaş ortaya çıkacağını bilmek
- Eldeki mevcut kaynak ve seçenekleri değerlendirmek
- En az sayıda ilaç kullanmak
- Hareketsizliği önlemek
- Özgün egzersiz programı üzerinde durmak, programı basit tutmak
- Sosyal yaşam için cesaretlendirmek
Rehabilitasyonun uygulandığı başlıca yerler;
hastaneler,
rehabilitasyon merkezleri,
özelleşmiş bakımevleri,
huzurevleri, klinikler,
hastanelerin poliklinik hizmetleri ve
ev ortamıdır.
Yaşlılar yetilerini bozan akut durum sonrasında
tanısal ve diğer değerlendirmelerin yapılması,
kısa dönem tedavi için ve
taburculuk sonrası tedavi ve izlem programın düzenlenmesi ve
aile eğitimi için hastanede yatırılmaktadır.
Hastanelerde yatış ve tedavi süresi, olanaklar ve sağlık ödeme sistemlerinden dolayı genellikle kısa sürelidir.
Sıklıkla hastanelerden bağımsız bir birim olarak çalışır
Rehabilitasyon ekibini oluşturan tüm sağlık çalışanlarını barındırır.
Her hasta için özelleşmiş rehabilitasyon programı disiplinler-arası yaklaşım ile uygulanır.
Genellikle diğer birimlerinden daha yoğun rehabilitasyon hizmeti verir.
Özel bakıma ihtiyaç duyan yaşlıların bakım ve korunmalarını sağlamak amacıyla kurulan yatılı sosyal hizmet kuruluşudur.
Hastane tabanlı rehabilitasyon hizmetlerinden sonra hastalar hakkında evde, poliklinik hizmetleri ile veya özelleşmiş bakım evlerinde takip edilmek üzere karar verilir.
Rehabilitasyona yönelik olarak donanımları farklıdır
Bazılarının imkanları rehabilitasyon merkezleri kadar gelişmiş olmakla birlikte bazılarınınki sınırlıdır.
Bakım evlerine genelde iki tip hasta kabul edilir.
İlk grup “kısa süreli” konaklayanlardır. Bu hastalarda ya yoğun rehabilitasyon ihtiyacı vardır yada bir hastalığın terminal dönemindedirler.
İkinci grup olan “uzun süreli” konaklayanlardır; ömrünün kalanını bakımevinde geçirirler.
Günümüzde hangi hastaların rehabilitasyon için seçilecekleri, nerede, ne kadar süre programa alınacakları kesin kuralları olmayan bir konudur.
Doğru hasta seçimi kaynakların verimli kullanılmasını ve daha çok hastanın bu hizmetlerden faydalanmasını sağlar.
Belirli standartların ortaya konulması için kapsamlı geriatrik değerlendirme yapılmalıdır.
Değerlendirme ekibinde tüm rehabilitasyon faaliyetlerinde olduğu gibi fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı merkezi rol oynar.
Halen en önemli seçim kriteri, hekimin uygulama deneyimleri ve yargılarıdır.
Lehr (1979) tarafından liste şeklinde verilen Gero-İntervensiyon yöntemleri şunlardır:
- Grup terapileri
- Realiteye yönelik egzersizler
- Yeniden hassaslaştırma (Resensibilisierung)
- Yeniden motive etme (Remotivasyon)
- Yeniden sosyalleştirme (Resosyalizasyon)
- Yeniden zindeleştirme (Revitalize)
Lehr (1979) tarafından liste şeklinde verilen Gero-İntervensiyon yöntemleri şunlardır:
- Grup terapileri
- Realiteye yönelik egzersizler
- Yeniden hassaslaştırma (Resensibilisierung)
- Yeniden motive etme (Remotivasyon)
- Yeniden sosyalleştirme (Resosyalizasyon)
- Yeniden zindeleştirme (Revitalize)
- Kendi hakkındaki düşünce terapisi
- Sosyal Ortam Terapisi (Milleutherapie)
- Davranış modifikasyonu
Gerontolojik intervensiyonun görevleri,
- yaşlılıkta muhtemelen ortaya çıkabilecek kayıplar ve kısıtlamalara engel olmak,
- rezervlerin ve yeteneklerin yeniden elde edilmeleri ve korunmalarını sağlamak
- tersinmez, yani geri dönüşümü mümkün olmayan durumlara uyumu sağlamak olarak özetlenebilir.
Baltes & Danish (1979)4 Intervensiyon Gerontolojisinin görevini kısa ve öz bir şekilde şöyle tanımlamakatadırlar: “Gerontolojik İntervensiyon, Psikolojinin kapsamı içersinde, psikolojik yaşlanmanın seyrini değiştirmek için yapılan planlı girişimlerdir.“
Geriatrik popülasyonda rehabilitasyon bakımı, komorbidite, kırılganlık ve mortalite riskini artıran mobilite bozukluğunu ve kendi kendine yeterlilik kaybını önlemede veya sınırlamada önemlidir. Rehabilitasyon programlarında benimsenecek egzersiz iş yükünün, her hastanın özelliklerine ve vücut kompozisyonunda ve enerji metabolizmasındaki fizyolojik, yaşa bağlı değişikliklere uyarlanması gerekir. Bu açıdan geriatrik ve gerontolojik rehabilitasyonun önemli bir birleşeni de yaşlının beden gücünün arttırılmasıdır.
Genel olarak yaşlılıkta görülen kas-iskelet sistemi değişiklikleri, yağsız kütle, yağ kütlesi ve kemik kütlesi ile ilgili olup, kademeli bir kas kütlesi ve gücü kaybı, yağ dokusunda artış ve yağın santral bölge ağırlıklı yeniden dağılımı, eklem sertliğinin azalması ve azalan kemik mineral yoğunluğunun başlamasıyla birliktedir.
Bu değişiklikleri etkileyen çok sayıda faktör arasında endokrin, immünolojik ve inflamatuar mediatörlerin temel bir rolü vardır: kardiyovasküler ve pulmoner performansta yaşa bağlı düşüşle birlikte, enerji metabolizmasında ve özellikle vücutta dinlenmeanında metabolizma hızı ve maksimum aerobik kapasite gibi göstergelerde önemli değişikliklere yol açarlar. Geriatrik rehabilitasyonun temel fizyoterapi ve egzersiz ilkelerine dayanmasının temel nedeni de budur. Geriatrik rehabilitasyonla ilgili diğer yazılarımızda hangi sorun alanlarına yönelik nelerin yapılabileceğine de değinilecektir.
**********************************************************************************************************************************
Sizin veya sevdiğiniz bir yakınınızın gerontolojik danışmanlığa ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız destek almak adına bize başvurabilirsiniz. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
***********************************************************************************************************************************
