Başarılı yaşlanma kavramında temel odak noktası, sağlıklı ve fonksiyonel yılların yaşam süresi içinde nasıl genişletileceğidir. Başarılı yaşlanma olgusu, bir popülasyon veya bireysel bir bakış açısıyla görülebilir
Nüfus düzeyinde tanım, politikaların teşvik edilmesi amacıyla sağlığın ve katılımın belirleyicilerini içerirken genel düzeyde sağlık, fiziksel ve bilişsel işlev ve yaşam katılımının sonuçları ile tanımlanır
Başarılı yaşlanma kavramında temel odak noktası, sağlıklı ve fonksiyonel yılların yaşam süresi içinde nasıl genişletileceğidir. Başarılı yaşlanma olgusu, bir popülasyon veya bireysel bir bakış açısıyla görülebilir
Nüfus düzeyinde tanım, politikaların teşvik edilmesi amacıyla sağlığın ve katılımın belirleyicilerini içerirken genel düzeyde sağlık, fiziksel ve bilişsel işlev ve yaşam katılımının sonuçları ile tanımlanır
Başarılı yaşlanma, fiziksel, işlevsel, sosyal ve psikolojik sağlık alanlarını kapsayan çok boyutlu bir kavram olduğundan, olgu incelenirken bu boyutların tümü hem nesnel hem de öznel koşullarla dikkate alınmalıdır
Kim ve Park, başarılı yaşlanmanın bağıntılarına ilişkin bir meta-analiz yürüttüler ve başarılı yaşlanmayı tanımlayan dört alan belirlediler; hastalık ve sakatlıktan kaçınmak, yüksek bilişsel, zihinsel ve fiziksel işleve sahip olmak, hayata aktif olarak katılmak ve sonraki yaşamda psikolojik olarak iyi uyum sağlamak.
Fernandez Ballesteros ve ark. başarılı yaşlanmayı, sağlık ve günlük yaşam aktiviteleri (GYA), fiziksel ve bilişsel işlevsellik, sosyal katılım ve bağlılık ve ayrıca pozitif etki ve kontrol alanları ile tanımlamaktadır
Başarılı yaşlanma tanımlarının çoğu, kavramın operasyonel tanımları olarak tanımlanabilecek sonuçları da içerir.
Operasyonel tanımlar genellikle sağlık ve işlevselliğin nesnel ölçümlerine dayanır ve yaşlanmaya ilişkin daha kapsamlı bir görüş verecek olan, bireylerin kendi sağlık ve esenliklerine ilişkin algılarını mutlaka hesaba katmaz
Kleinedam ve meslektaşları başarılı yaşlanmanın iyi yapılandırılmış işleyişinin, öznel ve nesnel yönlerle birlikte fizyolojik sağlık, esenlik ve sosyal bağlılık ölçümlerini içerdiğini ileri sürmüşlerdir.
Başarılı yaşlanma, yirminci yüzyılın son on yıllarında ortaya çıkan ve gerontolojideki sözde yeni paradigmayı karakterize eden bir dizi kavramsal etikete aittir: başarılı, sağlıklı, optimal, aktif, üretken, “iyi yaşlanmayı” yaygın olarak karakterize eden pozitif etiketler.
İlk değerlendirme, terimin bir popülasyondan mı yoksa bireysel bir bakış açısıyla mı geliştirildiği olmalıdır; örneğin, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO, 2002) bir nüfus terimi olarak “sağlıklı yaşlanma”nın üstesinden gelme girişimlerinden ortaya çıkan “aktif yaşlanma”.
“Sağlık” ve “katılım” gibi sonuçların yanı sıra “güvenlik” gibi aktif yaşlanmanın belirleyicilerini içeren bir süreç olarak tanımlanır.
Bir kavramın tanımındaki bağımlı ve bağımsız değişkenlerin bu karışımı, böyle bir tanımın amacına, yani nüfus düzeyinde politikaların teşvik edilmesine dayanıyor gibi görünmektedir.
Tersine, bireysel bir bakış açısıyla, “başarılı yaşlanma” üç alan sonucuyla tanımlanır (sağlık ve işlevsellik, fiziksel ve bilişsel yeterlilik ve hayata katılım) ve kesişen sosyal sorunları dikkate almadığı için eleştirilmiştir ( Katz ve Calasanti, 2016). Ayrıca, ikinci ilgili faktör, dahil edilen bileşenlerin çok boyutluluğuna odaklanmaktadır.
Carver ve Buchanan (2016), Ovid Medline’da başarılı eskitme makalelerinin ne ölçüde biyomedikal olmayan bileşenlere indirgendiğini inceliyor. Bu aramada, başarılı yaşlanma ile uğraşmalarına rağmen yalnızca fenotip/genotip, fizyolojik süreç, belirli bir hastalık veya tek bir bileşene atıfta bulunan 37’sini (yüzde 48) reddettiler. Bu, Avrupa Birliği tarafından kurulan Avrupa Aktif ve Sağlıklı Yaşlanma Yenilik Ortaklığı’nın (EIP AHA) temel içerikleriyle uyumludur.
Psikolojik Boyut
✔öznel sağlık
✔ Etkinlik ve Yetkinlik (motor ve bilişsel)
✔ Zihinsel ve fiziksel pozitif işleyiş
✔ Sosyal katılım
✔ Kendi değerlerine ve inançlarına göre davranma
✔ Başa Çıkma
✔ Hayattaki amaç ve anlam
✔ Kişisel gelişim
✔ Psikolojik sağlık
✔ Yaşam doyumu ve algılanan yaşam kalitesi
✔ Adaptasyon yetenekleri
✔ Olgun savunma mekanizması
✔ Aile ilişkileri
✔ duygudurum durumlar
✔ Değerli faaliyetlerin ve ilişkilerin sürdürülmesi
Biyolojik Boyut
✔Uzun Ömür
✔ Biyolojik sağlık
✔ Kardiyovasküler ve pulmoner fonksiyon
✔ ruh sağlığı
✔ İşlevsel yetenekler
✔ Fiziksel güç
✔ Hayati kapasite
✔ Engelli olmaması
✔ Özerklik
Sosyal Boyut
✔Sosyal üretkenlik
✔ Sosyal ağlar
✔ Mülkiyet ve güvenlik
✔ Çevre hakimiyeti
Çok geniş bir düzeyde, şu andaki yaşam-gelişim psikolojisi, uyuma dayalı (adaptif) (ya da başarılı) gelişimi genellikle yeni kaynaklar üretmenin yanı sıra fiziksel, sosyal ve psikolojik değişikliklere uyum sağlamanın ve gelişimsel kayıpları en aza indirmenin ömür boyu süren bir süreci olarak tanımlamaktadır (MM Baltes & Carstensen, 1996; PB Baltes, 1997; P.Baltes & Baltes, 1990; Brandtstädter, 1986; Labouvie-Vief, 1981).
**********************************************************************************************************************************
Sizin veya sevdiğiniz bir yakınınızın gerontolojik danışmanlığa ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız destek almak adına bize başvurabilirsiniz. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
***********************************************************************************************************************************
