Yaşlılarda çeşitli sağlık sorunları ne yazık ki immobilizasyon yani hareketsiz olarak sürekli yatmak zorunda kalmayı ve dolayısıyla basınç ülserlerinin görülme olasılığını arttırır. Peki basınç ülserleri neden önemlidir? Öncelikle basınç ülserleri genel olarak hastanede kalış süresini artırır. Bir basınç ülseri varlığı bir hastanın hastanede kalış süresini ortalama 10.8 gün artırabilir. Ayrıca bası ülserleri hasta ve yakınlarının yaşam kalitesini azaltır. Hasta güvenliği ve konforu hasta bakımının temelini oluşturur. Basınç ülserleri tüm sağlık bakım kuruluşları için önemli bir kalite ve bakım göstergesidir. Bası ülserleri bir kez açıldığında yarayı kapatmak çok zordur. Özellikle yaşlı hastalarda yaşlı derinin değişen yapısı ve azalan iyileşme kapasitesi bu sorunu daha da kritik bir hale getirir. Bu açıdan bası ülserlerini önlemek, tedavi etmekten daha kolaydır. Bası yaralarını önlemede ilk adım derinin günlük kontrolü, bakımının ve böylece deri bütünlüğünün sürdürülmesidir.
Deri bütünlüğünün Etkileyen Faktörler
DOLAŞIM
Deriye olan kan akışı derinin sağlığının devamı için gereklidir.
Yeterli bir deri perfüzyonu ise dört faktöre bağlıdır.
1-Kalbin yeterince kan pompalaması
2-Kan dolaşım volümünün yeterli olması
3-Arter ve venlerin fonksiyonlarını yapabilmesi
4-Lokal kapiller basıncın eksternal basınçtan fazla olması
Bu faktörlerden herhangi birindeki değişiklik deride; anormal renk, ısı, derinin nem, kalınlığında, yapısında değişime veya ülser oluşumuna neden olabilir.
BESLENME
Dengeli bir diyet sağlıklı bir deriyi geliştirir.
Protein ve kaloriden eksik beslenme durumunda saçlar kaba ve kurudur.
*Yeterli A, B6, C, K, niasin ve riboflamin alma durumu da derideki anormal değişiklikleri önlemede etkilidir.
*Yeterli demir, bakır, çinko anormal pigmentasyonu, tırnak ve saçlarda anormal değişimleri önlemede önemlidir.
YAŞAM STİLİ VE ALIŞKANLIKLAR
Hijyen uygulamaları insanlar ve kültürler arasında oldukça yaygındır. Temizliğin eksikliği derinin sağlığına engel olur. Yıkama bakterileri, debrisleri uzaklaştırır, porları açar, deriyi terden arındırır. Tekrar tekrar güneş ışınlarına maruz kalma veya deride sık güneş yanığı meydana gelmesi sonucu deri kırışır, yapısında değişim görülür, deri gevşer.
EPİDERMİSİN DURUMU
Mikrorganizmalarn deriden geçişini önlemek için epidermisin bütünlüğü bozulmamalıdır. Derinin doğal nemi sürdürülmelidir. Çünkü anormal kuruma mikroskobik çatlaklara neden olur. Derinin belli bir bölgesinin sürekli nemli kalması da epidermisin bütünlüğünü bozan bir faktördür Sürtünmede epidermisin bütünlüğünü bozan diğer bir faktördür
ALLERJİ
Alerjik reaksiyonlar derinin inflamasyonuna ve histamin salınışı nedeniyle deride zedelenmeye yol açar. Kimyasal maddeler alerjik reaksiyona neden olarak derinin bütünlüğünün bozulmasına katkıda bulunur. Kimyasal maddeler: Deri kremleri, latex eldivenler, deterjanlar v.b.
ENFEKSİYONLAR
*Bakterial, Viral ve Fungal enfeksiyonlar deri bütünlüğünü etkileyebilir. *Streptokok ve Stafilokoklar bakterial deri enfeksiyonlarından sorumludurlar. *Derideki infeksiyonların bir nedeni herpes simpleks virüsüdür. -Dudak, yüz, ağız ve genitaller de görülür. *Tırnaklarda fungal enfeksiyonlar, mukozalarda kandida enfeksiyonları görülebilir.
YARA
Yara tanım olarak doku bütünlüğünün bozulması, dokuların kesintiye uğraması veya tahrip olması diye tanımlanabilir. Açık yarada deri bütünlüğü bozulmuştur. Tiplerine göre yaralar beş ana başlık altında sınıflandırılabilir;
insizyon,
laserasyon,
kontüzyon,
abrazyon ve
birleşik (kompleks) yaralar.
AÇIK YARALARIN İYİLEŞMESİNİ BOZAN FAKTÖRLER
1- Enfeksiyon
2- Doku kuruluğu
3- Braditrop doku özelliği
4- Isı kaybı
5- Eritrosit, lökosit, protein, immun madde v.s. kaybı
6- Lökositlerin derine göçü
ARA İYİLEŞMESİNDE BİRBİRİ İÇİNE GEÇMİŞ DÖRT ANA FAZ GÖRÜLÜR.
Haemostazis
İnflamasyon
Proliferasyon
Matürasyon
Homeostazis ve inflamatuar Faz, Yaralanmayla birlikte kan yara alanına dolar Fibrinojenin fibrin haline geçmesiyle yaranın üzerinde örtücü fonksiyonu olan pıhtı oluşur. Pıhtı retrakte olarak yara kenarlarını birbirine yaklaştırırken zamanla kuruyarak, yara kabuğunu oluşturur ve yaranın dış ortamla ilişkisini keser. Daha sonra bunu kapiller geçirgenlik artışı ve inflamasyonla karakterize bir süreç izler. Yaralanmadan sonraki 12-14 saat içinde lökositler, özellikle polimorf nüveli lökositler aktif olarak damar dışına çıkar, yara yatağında belli bir yoğunluk oluşturur. Bunları, lenfosit ve makrofajların gelişi izler. Genellikle 3-5 güne kadar, bazen ise 24 saat gibi çok kısa bir süre sonra fibroblastlar ve vasküler endotel hücreleri prolifere olarak yara iyileşmesinin temel özelliği olan özel bir tip dokuyu, “granülasyon dokusu” nu meydana getirirler. ranülasyon dokusundaki prolifere fibroblastlar artmış miktarda granüler endoplazmik retikulum içerir ve histolojik kesitlerde iri ve tombul yapıda izlenirler. FİBROBLASTLARIN GÖREVİ PROTEOGLİKAN VE KOLLAJEN SENTEZLEMEKTİR. Bu dönem, yara iyileşmesinde gerçek bir onarım dönemidir. Yaralanmadan 3-5 gün sonra başlar, 3- 6 hafta sonunda yapımla yıkım arasındaki denge yıkım lehine bozulunca, yani maturasyon başlayınca sona erer.
Yaşlılarda bu iyileşme süreci uzar ve hatta bazen tamamlanamaz. Bu da üzücü birçok görüntü ile bası yarasının bir kere açıldığında giderek derinleşmesine neden olur. Bu sebeple yaşlılarda iki saatte bir pozisyon verilmesinin sağlanması ve bası yarasının açılmasının önlenmesi önemlidir. Buna ek olarak düzenli deri temizliği ve nemlendirmesi, dengeli ve yeterli beslenme, pamuklu kıyafet giydirme, kıyafet ve çarşaf ile derinin makaslanmasını önlemek ve bunun için lastikli, gergin, pamuklu bir çarşaf kullanmak ve alt temizliğine dikkat ederek sık bez değiştirmek tavsiye edilebilir.
***********************************************************************************************************************************
Sizin veya sevdiğiniz bir yakınınızın gerontolojik danışmanlığa htiyacı olduğunu düşünüyorsanız sağlık danışmanlığı ve psikolojik destek almak adına bize başvurabilirsiniz. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
***********************************************************************************************************************************
