Anlatsam hayatım roman olur diyen çok fazla kişiye denk gelmişsinizdir. Hatta belki sizler de onlardan birisinizdir. Peki gerçekten yaşam öykümüz bizi tedavi etme sürecinde, iyi hissetmemizde ve kişisel gelişimimizde önemli midir? Yoksa hatırlamak bizi sadece üzer ve unutanlar en mutlu olanlar mıdır? Cevap evet, uygun teknikler ve uzman yönlendirmeleriyle hatırlamak bizi iyileştirme ve geliştirmede önemli araçtır olabilir. Üstelik bu tekniğin bir adı da var: anımsama terapisi.
Gerontolojik danışmanlığın en önemli yaklaşımlarından olan ve özgün tekniklerinden olan anımsama terapisi genel olarak kişinin biyografik öyküsünün kullanılması yoluyla hem kişinin anlaşılması hem de kişinin kendini anlaması ve yaşam olaylarını farklı bir gözle yorumlamasını sağlar. Anımsama terapisinin genel ilkeleri şu şekildedir:
Görüşmeci ve anımsatıcı arasında bire bir etkileşime dayanır.
• Geri çağırmayı (re-call) kullanarak en çok iz bırakaandan en önemsenmeyen anılara doğru gidilebilir.
• Uzman değerlendirmesi ile yönlendirilir.
• Entegrasyonu sağlar yani kişi olaylar, sebepler, sonuçlar, altta yatan tercihler gibi konularda farkındalık kazanır.
• Tüm ömrü kapsar. Hatta kimi zaman terapist aile kökeni ve önceki kuşakların deneyimlerinin epigenetik ve psikolojik etkileri ile de ilgilenir.
• Hem hüzünlü hem de mutlu zamanları ele alır.
• Kendiliğe odaklanır ve herkesin farklı ve biricik olduğunu vurgular.
• Tamamlanması en az 4-6 hafta sürer.
Usta gerontolog James Birren hatırlamanın ve kişisel öykülerimizin önemini çok güzel açıklamıştır. “Hayatı gözden geçirme, yalnızca geçmişin yüzeysel bir yeniden yaşanması değildir. Bir amacı olmalıdır ve bu amaç, anlamın keşfi ve bütünlüğün elde edilmesi olmalıdır. Buna tutarlılık da diyebiliriz.”
Anımsama terapisi adına uygulamalar yapmak isteyen uzmanlara öneriler:
(a) kendinizi gerçekten ulaşılabilir kılın,
(b) gizliliğe saygı gösterin,
(c) hastanın yaşam deneyimlerinin değerini görmesine yardımcı olun,
(d) ziyaretlerinizi hastanın sürece uygun hissetmesi için zamanlayın,
(e) aile üyelerini sürece dahil edin. hastanın deneyimlerini paylaşın, dokunmayı kullanın,
(g) geri çekilme veya diğer uyum sağlayıcı davranışları kabul edin ve
(h) bireye yardım edemiyorsanız veya onunla çalışamıyorsanız, hastanın başka bir profesyonel yardım görmesini önerin.
Anımsama terapisi genel olarak kolay ve risksiz bir yöntem olmakla birlikte kimi hastalarda önerilmez. Bu hastalar şu şekilde sıralanabilir:
(a) ajite kişiler, (b) acı çeken kişiler, (c) enerji düzeyi düşük kişiler (özellikle kronik hastalıkları olanlar) , (d) paranoyak davranışlar sergileyen kişiler ve (e) çok travmatik, üzücü hayatları olan kişiler; örneğin terör veya soykırım mağduru olan kişiler gibi.
Anımsama terapisi hangi sorunların çözümünde kullanılabilir:
Yas
Endişe
karar çatışması
Yönlendirici aktivite açığı
Aileyle başa çıkma: büyüme potansiyeli
Korkmak
Sağlık arama davranışları
Umutsuzluk
İnkar
Etkisiz bireysel başa çıkma
Güçsüzlük
benlik saygısı bozukluğu
Sosyal etkileşim bozukluğu
Sosyal izolasyon
manevi sıkıntı
Anımsama Terapisinde Kişisel Öyküler Neden Önemlidir?
Biyografi, bir kişinin yaşamının ayrıntılı bir açıklamasıdır. Kritik olarak, eğitim, iş, ilişkiler ve ölüm gibi gerçeklerin listelenmesinden daha fazlasını içerir. Biyografi, bir kişinin bu yaşam olaylarıyla ilgili deneyimini tasvir eder. Tıbbi biyografi, bir kişinin sağlık veya hastalıklarını değerlendirmek için değerlendirilmesi ve yönetiminde ilgili bilgi olarak ortaya çıkarılan bir kişinin yaşanmış deneyimidir. Biyografi, bireysel bir niteliktir ve bu nedenle, bireyin deneyimlediği durumlar dışında, sosyoekonomik durum veya sosyal sınıf gibi nüfus ölçümlerini ve objektif etiketleri hariç tutar.
Anımsama terapisinde amaç nedir?
Bir yaşam incelemesinin ve anımsama terapisinin (a) hatırlama, (b) bütünleştirme ve (c) değerlendirmeyi içermesi gerektiğini belirten Webster ve Young (1988). Haight’a göre bir yaşam incelemesinin amacı her zaman bütünlük elde etmektir.
Siz de eğer çevrenizdeki bir yaşlının veya üzerine düşünmekten kendinizi alamadığınız anılarınızın yaşam ve yaşlanma durumunu etkilediğini düşünüyorsanız anımsama atölyelerimize katılabilirsiniz. Ancak bu atölyelere katılmadan önce kendi kendinize de yapabileceğiniz çok sayıda egzersiz bulunmaktadır. Örneğin aşağıdaki soruları yanıtlayabilirsiniz:
- Hatırladığınız ilk anınız nedir?
- En mutlu, en üzgün, en utanç verici ve en gururlu olduğunuz anlar nelerdir?
- Yaşamınızda sizde en çok iz bırakan kişi kimdir ve bu insana dair en eski anınız nelerdir?
- Yaşamınızın geçiş dönemlerini düşündüğünüzde aklınıza hangi şarkılar gelir? O şarkıları hangi düşünsel resimler ve anlarla hatırlıyorsunuz?
- Sizi en çok rahatlatan koku nedir? Bu kokuyu hangi anıyla bağlarsınız?
- Genel olarak yaşamınızı değerlendirdiğinizde değiştirmek istediğiniz, geçmişte pişmanlığınız olan bir konu var mıdır, varsa nedir?
Bu tip egzersizlerden keyif aldıysanız ve yanıtlarınızın anlamlarını merak ediyorsanız kesinlikle doğru adrestesiniz. Soruları yanıtladıktan sonra bize ulaşabilir ve uzmanlarımızdan fikir alabilirsiniz.
Sağlıkla kalın…
KAYNAKÇA
Beauchamp TL, Childress JF. Principles of Biomedical Ethics. 6th ed. New York, NY: Oxford University Press; 2008.
Boockvar KS, Lachs MS. Predictive value of nonspecific symptoms for acute illness in nursing home residents. J Am Geriatr Soc. 2003;51:1111–1115.
Boyd CM, Darer J, Boult C, et al. Clinical practice guidelines and quality of care for older patients with multiple comorbid diseases: implications for pay for performance. JAMA. 2005;294:716–724.
Fried TR, Bradley EH, Towle VR, et al. Understanding the treatment preferences of seriously ill patients. N Engl J Med. 2002;346:1061–1066.
Guyatt GH, Oxman AD, Ali M, et al. Laboratory diagnosis of iron-deficiency anemia: an overview. J Gen Intern Med. 1992;7:145–153.
Hirsch C. The Mini-cog had high sensitivity and specificity for diagnosing dementia in community-dwelling older adults. ACP J Club. 2001;74.
Ilic D, Neuberger MM, Djulbegovic M, et al. Screening for prostate cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews Online Publication Date: January 2013. Art. No.: CD004720.
Kelly A, Holloway RG. Noninvasive imaging techniques may be useful for diagnosing 70 to 99% carotid stenosis in symptomatic patients. ACP J Club. 2006;145(3):77.
***********************************************************************************************************************************
Sizin veya sevdiğiniz bir yakınınızın anımsama terapisine ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız sağlık danışmanlığı ve psikolojik destek almak adına bize başvurabilirsiniz. Ücretsiz deneme seansı ve ayrıntılı bilgi için bize yazının altındaki formu doldurarak veya Whatsapp tuşumuzu kullanarak ulaşabilirsiniz.
***********************************************************************************************************************************
